Akut böbrek yetmezliği ne demektir?

Akut böbrek yetmezliği (ABY), böbreklerin aniden ve hızla işlevlerini yerine getirememesi durumudur. Bu durum, saatler veya günler içinde gelişebilir ve kandaki atık maddelerin birikmesine, sıvı-elektrolit dengesinin bozulmasına yol açar. Akut böbrek yetmezliği, genellikle geri dönüşümlüdür ve uygun tedaviyle böbrek fonksiyonları eski haline dönebilir, ancak zamanında müdahale edilmezse hayatı tehdit edebilir.

Akut böbrek yetmezliği, çeşitli faktörlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Temel nedenler şunlardır:

• Prerenal (Böbrek Öncesi) Nedenler: Böbreklere giden kan akışının azalması sonucu oluşur. Örneğin, şiddetli dehidrasyon, kan kaybı, kalp yetmezliği veya düşük tansiyon.
• Renal (Böbrek İçi) Nedenler: Böbrek dokusunun doğrudan hasar görmesiyle ilişkilidir. Enfeksiyonlar, ilaç toksisitesi (örneğin, bazı antibiyotikler veya ağrı kesiciler), glomerülonefrit gibi durumlar bu gruba girer.
• Postrenal (Böbrek Sonrası) Nedenler: İdrar yollarında tıkanıklık olması nedeniyle idrarın vücuttan atılamamasıdır. Prostat büyümesi, böbrek taşları veya tümörler gibi sebeplerle ortaya çıkabilir.

Akut böbrek yetmezliğinin belirtileri, altta yatan nedene ve hastalığın şiddetine bağlı olarak değişir. Yaygın belirtiler şunlardır:

• İdrar miktarında azalma veya hiç idrar yapamama.
• Vücutta ödem (şişlik), özellikle bacaklarda ve yüzde.
• Nefes darlığı ve yorgunluk.
• Mide bulantısı, kusma ve iştah kaybı.
• Zihinsel karışıklık veya bilinç değişiklikleri.
• Göğüs ağrısı veya yüksek tansiyon.

Tanı için doktorlar, kan testleri (örneğin, kreatinin ve üre düzeyleri), idrar testleri ve görüntüleme yöntemleri (ultrason gibi) kullanır. Tedavi, altta yatan nedene yöneliktir ve şunları içerebilir:

• Sıvı ve elektrolit dengesinin düzeltilmesi.
• İlaç tedavisi (enfeksiyon veya iltihap durumlarında).
• Diyet değişiklikleri (tuz ve protein alımının kısıtlanması).
• Diyaliz, böbrek fonksiyonları ciddi şekilde bozulduğunda gerekli olabilir.

Akut böbrek yetmezliği, erken teşhis ve tedavi ile genellikle iyileşir, bu nedenle belirtiler fark edildiğinde hemen bir sağlık uzmanına başvurmak önemlidir.