Kronik Artrit Nedir?
Kronik artrit, eklemlerde uzun süreli (genellikle 6 haftadan fazla) devam eden iltihaplanma durumunu ifade eden bir terimdir. "Kronik" süreklilik ifade ederken, "artrit" eklem iltihabı anlamına gelir. Bu durum, zamanla eklemlerde ağrı, şişlik, sertlik ve hareket kısıtlılığına yol açarak kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir.
Kronik Artritin Özellikleri
- Uzun süreli ve genellikle ömür boyu süren bir durumdur.
- Semptomlar zaman zaman şiddetlenip (alevlenme) hafifleyebilir (remisyon).
- Eklemlerde kalıcı hasara yol açma potansiyeli taşır.
- Hareket kabiliyetini kısıtlayarak sakatlığa neden olabilir.
Kronik Artritin Yaygın Türleri
Kronik artritin birçok farklı türü bulunur. En yaygın görülenleri şunlardır:
- Romatoid Artrit (RA): En yaygın iltihaplı eklem romatizmasıdır. Bağışıklık sisteminin eklemlere saldırması sonucu oluşur ve genellikle simetrik olarak (örneğin, her iki el bileği) birden fazla eklemi etkiler.
- Ankilozan Spondilit (AS): Özellikle omurga ve leğen kemiği eklemlerini etkileyen, zamanla omurgada kaynamaya yol açabilen bir artrit türüdür.
- Psoriatik Artrit: Sedef hastalığı (psoriasis) ile birlikte görülen bir eklem iltihabıdır.
- Gut Hastalığı: Kanda ürik asit seviyesinin yükselmesi sonucu eklemlerde kristallerin birikmesiyle oluşan şiddetli ağrılı ataklarla seyreden bir artrit türüdür. Tekrarlayan ataklar kronik bir hal alabilir.
- Osteoartrit (Kireçlenme): Genellikle "aşınma ve yıpranma" artriti olarak bilinir. İltihaplı bir durum olmaktan çok, eklem kıkırdağının bozulmasıyla karakterizedir, ancak ilerlediğinde eklemde iltihap belirtileri de görülebilir ve kronik ağrıya neden olur.
Belirti ve Semptomlar
Kronik artritin başlıca belirtileri şunlardır:
- Etkilenen eklemlerde sürekli veya aralıklı ağrı
- Eklemlerde şişlik ve hassasiyet
- Özellikle sabahları veya hareketsizlik sonrası ortaya çıkan eklem sertliği
- Eklem çevresinde kızarıklık ve sıcaklık artışı
- Hareket aralığının azalması ve eklemde şekil bozukluğu
- Yorgunluk, halsizlik ve bazen ateş gibi genel sistemik belirtiler
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Kronik artritin kesin nedeni türüne göre değişiklik gösterse de, genellikle aşağıdaki faktörler rol oynar:
- Otoimmün Reaksiyonlar: Romatoid artrit gibi türlerde bağışıklık sistemi vücudun kendi sağlıklı eklem dokularına saldırır.
- Genetik Yatkınlık: Ailede artrit öyküsü olması riski artırır.
- Yaş: İlerleyen yaşla birlikte osteoartrit gibi türlerin görülme sıklığı artar.
- Cinsiyet: Romatoid artrit gibi birçok tür kadınlarda daha sık görülür.
- Obezite: Fazla kilo, özellikle diz ve kalçe gibi yük taşıyan eklemlere binen yükü artırarak artrit riskini yükseltir.
- Eklem Yaralanmaları: Geçirilmiş bir eklem travması, ileride o eklemde artrit gelişme riskini artırabilir.
Tanı ve Tedavi
Tanı, fizik muayene, hastanın tıbbi öyküsü, kan testleri (iltihap belirteçleri, romatoid faktör vb.) ve görüntüleme yöntemleri (röntgen, MR, ultrason) ile konulur.
Tedavi, hastalığın türüne ve şiddetine göre kişiselleştirilir. Amaç, ağrıyı ve iltihabı kontrol altına almak, eklem hasarını önlemek veya yavaşlatmak ve hastanın fonksiyonlarını ve yaşam kalitesini korumaktır. Tedavi seçenekleri şunları içerir:
- İlaç Tedavisi: Ağrı kesiciler, steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar (NSAİİ'ler), kortikosteroidler ve hastalığı modifiye edici anti-romatizmal ilaçlar (DMARD'lar) ve biyolojik ajanlar.
- Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon: Eklemleri güçlendirmek, esnekliği artırmak ve ağrıyı azaltmak için özel egzersiz programları.
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Sağlıklı kiloyu koruma, düzenli ve hafif egzersiz yapma (yüzme, yürüyüş), sağlıklı beslenme.
- Cerrahi Müdahale: İlerlemiş ve ciddi eklem hasarı olan durumlarda eklem protezi (artroplasti) gibi cerrahi seçenekler değerlendirilebilir.
Sonuç olarak, kronik artrit yaşam boyu süren bir durum olmasına rağmen, doğru tedavi ve yönetimle semptomlar kontrol altına alınabilir ve hastalar aktif bir yaşam sürdürebilir. Erken teşhis ve tedavi, kalıcı eklem hasarını önlemede hayati öneme sahiptir. |
.jpg "Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı Belirtileri ve Tedavisi")
.jpg "Kronik Böbrek Yetmezliği Belirtileri ve Tedavisi")
