Kronik atrofik gastrit, midenin iç yüzeyini kaplayan mukoza tabakasının epitel hücreler ve salgı bezlerinin yok olması sonucu tekrarlayan iltihaplanma durumudur. Hücrelerin içeriğinin ve boyutlarının azalmasına atrofi denir. Kronik atrofik gastrit hastalığı olan midede, bağırsak benzeri dokular gelişmeye başlar ve buna "intestinal metaplazi" denir. Midenin salgılama görevi olan hücrelerinin azalması, mide suyunda daha az asit bulunmasına ve gıdaların sindirilmesinin zorlaşmasına neden olur. Bu süreçte demir ve B12 vitamini emilimi de bozulur, uzun vadede bu eksiklikler kişide anemiye yol açar.

Kronik atrofik gastritin en yaygın sebepleri vücudun savunma sistemindeki bozukluklar ile Helicobacter pylori adı verilen bakteridir. Ayrıca, nadiren kronik alkalen reflü gastriti ve parsiyel mide rezeksiyonları ardından kronik atrofik gastrit görülebilir. Kronik atrofik gastrit, Tip A veya otoimmün gastrit olarak da tanımlanır. Bu durumda atrofi, midenin gövde ve kubbe kısmında oluşabilir. Asit salgılama görevini üstlenen hücrelerde azalma meydana gelmesi mide suyunda da azalmalara yol açar. Bu da midenin alt kısımlarında bulunan hücrelerden gastrin adı verilen hormonun daha fazla salgılanmasına neden olur. Bunun sonucunda ise hastaların kanında yüksek seviyelerde gastrin görülür.

Helicobacter pylori iltihabı nedeniyle meydana gelen atrofik gastritte oluşan atrofi, midenin alt kısımlarında daha fazla görülür. Midenin bu bölgesinde asit salgısının artmasına sebep olan gastrin hormonunu salgılama görevli hücrelerin kaybıyla midede asit sekresyonu azalmaya başlar. Bu tür hastalıklarda genellikle serum gastrin seviyesi normaldir.

Kronik atrofik gastrit hastalarının çoğunda belirgin bir şikayet yoktur. Görülen belirtiler genellikle diğer mide hastalıklarına benzer. Bu belirtiler şunlardır:

Bir kişinin midesinde kronik atrofik gastrit varsa bunun geri dönüşü mümkün değildir. Bu hastalığı olan kişilerin mide kanseri olasılığı daha yüksek olduğundan, düzenli periyotlarda endoskopi ile izlenmesi gerekmektedir. Özellikle ailesinde mide kanseri öyküsü bulunan kişilerin daha dikkatli olmaları önemlidir. Kronik atrofik gastrit hastalarının midesinde Helicobacter pylori enfeksiyonu varsa, tedavi buna uygun olarak yapılır. Bu rahatsızlığı olan kişilerin yemek yerken asit seviyesini artıracak kola ve limonata gibi içecekleri tüketmeleri sindirimi kolaylaştırabilir.