Anemi, hemoglobin miktarının yaş ve cinsiyete göre tıp alanında kabul edilen ölçülerin altında kalması durumudur. Bu ölçüler, erişkin kadınlarda 12 g/dl, erkeklerde 13 g/dl'nin altı olarak kabul edilir. 6 ay ile 6 yaş arası çocuklarda 11 g/dl, 6-14 yaş arası çocuklarda ise 12 g/dl'nin altı anemi olarak değerlendirilir. En sık rastlanan anemi türleri demir, folik asit ve vitamin B12 eksikliğine bağlı anemilerdir.

Kronik anemi, enfeksiyon, inflamasyon, neoplastik hastalıklar, kalp yetersizliği, ağır travmalar, diabetes mellitus ve akut veya kronik immün aktivasyon sırasında görülen anemi durumudur. Bu tür anemiler genellikle normokrom ve normositerdir. Eritrosit yapımında azalma ve eritrositlerin yaşam süresinin hafif kısalması, aneminin ilerlemesinden sorumlu tutulmaktadır. Hastalarda demirin bağırsaktan emiliminde azalma ve makrofajlar içinde hapsolmasına neden olan anormal demir metabolizması vardır. Bu durum, plazma demir seviyesinde düşüşe (hipoferremi) ve yeni hemoglobin sentezi için demir eksikliğine neden olmaktadır.

Genellikle hafif bir anemi vardır (hemoglobin 10-11 g/dl), ancak hastaların %20'sinde daha ağır (hemoglobin ≤ 8 g/dl) bir anemi saptanabilir. Eritrositler normokrom ve normositerdir, ancak hastalığın uzun sürmesi durumunda hipokrom mikrositer görülme olasılığı vardır. Mutlak ağsı alyuvarlar sayısı genelde düşüktür (25000/μl). Anemi ile hücreden salgılanan kimyasal maddeler ve tepkimeye katılan akut fazda (fibrinojen, ESH, CRP) artış gözlenir.

Kronik hastalıklar anemisinde demir eksikliğinden ayırt etmek için transferrin reseptörü ve özel eritrosit dizinler kullanılabilir. Demir eksikliğinde hücre zarının transferrin reseptörü (TfR) ve serumda sTfR artar. Kronik hastalıklar anemisini demir eksikliği anemisinden ayırmak için bir diğer yol hastaya demir yüklemesi yapıp yanıtı gözlemlemektir. Serum demir (SD) ve transferrin (TDBK) doygunluk oranı, demir eksikliğinde görülen sınırlara yakın derecede (%10 kadar) düşük tespit edilebilir. Ferritin dizini (STfR/log Ferritin) olarak hesaplanır. Bu dizin < 1.0 ise kronik hastalıklar anemisi, > 2.0 ise demir eksikliği veya kronik hastalıklar anemisi + demir eksikliği anemisi düşünülmelidir.

Kemik iliği değerlendirmesinde eritroid öncülerde azalma veya yokluk saptanırken demir boyası ile makrofajlarda demir miktarı normal veya artmış olarak gözlenir.

Altta yatan hastalık tedavi edilmelidir. Eşlik eden hastalığın tedavi edilmesine rağmen devam eden anemide eritropoetin kullanımı önerilir. Eritropoetin ve darbepoetin eşdeğer olarak kullanılabilir. Başlangıçta oral demir tedavisi ile eritropoetin haftada 3 kez, 100-150 ünite/kg dozda deri altına enjekte edilerek verilir. Bu tedaviye yanıt veren hastalarda, hemoglobin 2-4 haftada en az 0.5 g/dl artış göstermelidir. 6-8 hafta içinde yanıt alınamazsa doz, haftada 3 kez 300 ünite/kg artırılır. 12 haftada hemoglobin düzeyinde kayda değer bir yükselme olmaz ise hastada eritropoetine devam etmenin gereği yoktur.

Eritropoetin ile istenen hemoglobin seviyesine çıkmak için vücudun demir miktarı yeterli olmalıdır. Bu nedenle transferrin doygunluğu ≥ %20 ve serum ferritin seviyesini ≥ 100 ng/ml seviyesinde tutacak şekilde demir tedavisinin verilmesi önerilir. İlk olarak ağız yolu ile demir tedavisi uygulanmalıdır. Bu uygulamadan sonuç alınamaz ise damar yolu, kas içi ya da deri altına uygulama biçiminde demir tedavisi denenmelidir. Haftada 1 kez 30,000-40,000 ünite deri altı darbepoetin dozu verilmeli, bu doz 70 kg olan bir erişkinde haftada 3 kez 140-190 ünite/kg eritropoetine karşılık gelmektedir. Dört haftada yanıt yoksa (hemoglobindeki artış < 1 g/dl ise) bu doz 60,000 ünite/kg olarak artırılabilir. Bu dozlar, HIV ile görülen anemide de kullanılabilir. Kritik durumdaki hastalarda eritropoetinin fayda ve zarar analizi yapılmalıdır.

Eritropoetin tedavisinin yan etkilerini asgariye indirmek için hemoglobin 12 g/dl'yi geçmeyecek seviyede tutulmalıdır, dozlar buna göre ayarlanmalıdır. Altta yatan hastalığın tedavi edilmesine ve eritropoetin kullanılmasına rağmen belirtili seyreden anemili hastalara eritrosit süspansiyonu verilebilir. Eritrosit süspansiyonu vermek için önerilen hemoglobin eşiği, hastanın belirtileri ve eşlik eden hastalıklara göre değişmektedir.